Nota od tłumacza: oto trzecia i przedostatnia część tekstu wydanego w 1981 roku przez Komunistyczny Związek Robotniczy Niemiec (Kommunistischer Arbeiterbund Deutschlands). W tym fragmencie autorzy wykazują oportunizm Hodży oraz niezgodność jego działań z marksizmem-leninizmem.

3. Rewolucja kulturalna to najważniejsza forma walki klasowej w socjalizmie, a Enver Hodża ją odrzuca

Jako metoda umocnienia dyktatury proletariatu, Wielka Proletariacka Rewolucja Kulturalna jest dalszym rozwinięciem marksizmu-leninizmu przez Mao Tse-tunga

Nieuniknione jest, że po rewolucji socjalistycznej część biurokracji starego systemu, burżuazyjnych naukowców i być może część przedstawicieli wywłaszczonej już burżuazji będzie musiała zostać wykorzystana do budowy socjalizmu. Nie można tego uniknąć, zwłaszcza w tak dużych krajach, jak Związek Radziecki i Chiny, gdzie większość ludności ma charakter drobnomieszczański, gdzie wiele drobnomieszczańskich elementów przenika do partii komunistycznej i osoby o takich poglądach zajmują stanowiska w rządzie, kierownictwie czy też administracji. Lenin bardzo wcześnie dostrzegł to niebezpieczeństwo. W kwietniu 1918 r. pisał w «Bezpośrednich zadaniach rządu radzieckiego»:

Jest rzeczą oczywistą, że elementy drobnomieszczańskiej dezorganizacji (które nieuchronnie muszą być do pewnego stopnia widoczne w każdej rewolucji proletariackiej, a które są szczególnie widoczne w naszej rewolucji) ze względu na drobnomieszczański charakter naszego kraju, jego zacofanie i konsekwencje reakcyjnej wojny będą mieć wpływ na Rady. Musimy nieustannie pracować nad rozwojem organizacji Rad i rządu radzieckiego. Istnieje drobnomieszczańska tendencja do przekształcania członków Rad w «parlamentarzystów», czy też biurokratów. Musimy z tym walczyć wciągając wszystkich radnych w praktyczną pracę administracji […]. Walkę z biurokratycznym wypaczeniem sowieckiej formy organizacyjnej zapewnia mocna więź między Radami, a «ludem», to znaczy ludem pracujący i wyzyskiwanym, a także elastyczność tej więzi. ¹

Widząc niebezpieczeństwo drobnomieszczańskiej degeneracji biurokracji, Lenin dostrzegł najlepszy sposób stawienia czoła temu niebezpieczeństwu w mobilizacji i zrewolucjonizowaniu mas. Robotnicy i biedni chłopi muszą mieć prawo: – wybierać i odwoływać swoich urzędników – kontrolować pracę urzędników – umieszczanie wykwalifikowanych pracowników na odpowiedzialnych stanowiskach

Aby urzeczywistnić dyktaturę proletariatu, robotnicy muszą wziąć całą władzę w swoje ręce i doskonalić się w jej sprawowaniu. Z wielkim zaniepokojeniem Lenin napisał do Sokołowa:

«Biurokraci to spryciarze, wielu z nich jest wyjątkowo przebiegłych. Nie złapiesz ich gołymi rękami». ²

W następnych latach Stalin prowadził walkę z biurokracją przy pomocy NKWD, ale nawet oni nie byli w stanie zadać decydującego ciosu biurokracji, ponieważ masy nie zostały zmobilizowane do opanowania działań zdegenerowanych drobnomieszczańskich biurokratów.

Po śmierci Stalina biurokracja pod rządami Chruszczowa przejęła władzę, zniosła dyktaturę proletariatu i wprowadziła kapitalizm nowego typu. W konsekwencji tego rozwoju sytuacji Mao Tse-tung wymyślił i opisał koncepcję Wielkiej Proletariackiej Rewolucji Kulturalnej. Również w Chinach biurokrację dotknął proces degeneracji i stała się ona w dużej mierze drobnomieszczańska. Nie tylko w rządzie, administracji i kierownictwie, ale nawet na najwyższych stanowiskach w partii komunistycznej można było znaleźć biurokratów, którzy szli drogą kapitalistyczną. Nawet część starych i doświadczonych rewolucjonistów ulegała drobnomieszczańskiej mentalności, która przez długą tradycję ideologii burżuazyjnej będzie wciąż powracać. Ich materialne przywileje doprowadziły do przyjęcia drobnomieszczańskiego stylu życia i zrodziły egoizm. Burżuazyjna ambicja i żądza władzy odciągały ich od mas i uniemożliwiały im zrozumienie potrzeb i dążeń zwykłych ludzi. Biurokracja wewnątrz partii stała się największym zagrożeniem dla istnienia socjalizmu. Ta biurokracja przeszła stopniowy rozwój do nowej klasy kapitalistycznej, niosącej ze sobą niebezpieczeństwo restauracji kapitalizmu, jeśli nie zostałaby w porę powstrzymana.

Mao Tse-tung poparł ten rozwój w kilku kampaniach. Podsumowuje on:

W przeszłości prowadziliśmy walkę na wsi, w fabrykach i na polu kulturalnym i rozwinęliśmy ruch socjalistycznej edukacji, ale problemu nie udało się rozwiązać, ponieważ nie znaleźliśmy jeszcze formy i metody, która mogłaby pomóc mobilizować szerokie masy w otwarty i rozległy sposób, od dołu do góry, aby odkryć nasze ciemne strony.³

Drobnomieszczańscy biurokraci w partii, rządzie i kierownictwie przejęli już kontrolę nad wieloma sektorami i utworzyli kontrrewolucyjną frakcję w partii pod przywództwem Liu Shao-chiego. Nowa burżuazja była zagrożeniem dla władzy ludowej. W tym momencie Wielka Proletariacka Rewolucja Kulturalna została zainicjowana i osobiście poprowadzona przez Mao Tse-tunga, wykorzystała ona w pełni potencjał szerokich mas ludowych, zwłaszcza młodych bojowników Czerwonej Gwardii.

W 16-punktowej rezolucji Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Chin z 8 sierpnia 1966 r. wzywano członków partii do mobilizowania mas:

Ufajcie masom, polegajcie na nich i szanujcie ich inicjatywy […] Wykorzystujcie w pełni wielkie debaty, aby dyskutować, aby masy mogły wybrać właściwą drogę ideologiczną i ujawnić oraz zwalczać duchowe potwory. Sposób, w jaki masy będą w stanie podnosić swoją polityczną świadomość w toku walki o zwiększenie ich umiejętności i talentów, odróżnienia dobro od zła i wytycza wyraźną granicę między nami a wrogiem. ⁴

Rozpoczynając w rewolucję kulturalną w szkołach i na uniwersytetach w kraju, szybko rozprzestrzeniła się ona wszystkie prowincje, miasta i wsie, propagując myśl Mao Tse-tunga. Czerwona Gwardia masowo kolportowała czerwoną książeczkę, «Cytaty Przewodniczącego Mao», w najodleglejszych wioskach i zdemaskowała przedstawicieli linii burżuazyjnej. Raport z IX Kongresu KPCh, który odbył się 14 kwietnia 1969 r., przedstawia opis Wielkiej Proletariackiej Rewolucji Kulturalnej:

Pod kierownictwem proletariackiej linii rewolucyjnej przewodniczącego Mao, szerokie rewolucyjne masy ludowe zdobyły kontrolę. Na apel Komitetu Centralnego na Uniwersytecie w Pekinie wywieszono dazibo. W całym kraju szybko rozprzestrzeniły się one szybko promując rewolucję kulturalną i potępiając reakcyjną ideologię burżuazyjną. Potem powstała Czerwona Gwardia, szybko organizowały się jej kolejne grupy, a rewolucyjna młodzież stała się odważnymi pionierami […]. Na apel przewodniczącego Mao: «Klasa robotnicza musi przejąć inicjatywę we wszystkich sprawach», klasa robotnicza będąca główną siłą rewolucji oraz rewolucyjni biedni i średni chłopi stali się wkroczyli na scenę polityczną kierując się zasadą «walki – krytyki – transformacji» w dziedzinie nadstruktury. 27 czerwca 1968 r potężne szeregi klasy robotniczej zajęli wiele ważnych stanowisk dotychczas zajmowanych przez burżuazyjnych urzędników i intelektualistów; jest to wielki akt rewolucyjny.⁵

Pod przywództwem Mao Tse-tunga proletariat kraju socjalistycznego po raz pierwszy odniósł sukces nie tylko w pokonaniu starej klasy burżuazyjnej, ale także w walce z nowo rozwiniętą burżuazją w szeregach partii komunistycznej. Podjęta walka jednak okazał się być niewystarczająca, jak pokazał późniejszy rozwój biurokracji.

Podsumujmy:

Wielka proletariacka rewolucja kulturalna jest:

1. najwyższą formą walki klasowej w społeczeństwie socjalistycznym;
2. przebudzeniem i nagłym rozwojem świadomości socjalistycznej w masach ludowych poprzez krytykę i samokrytykę, a jednocześnie studiowanie i wcielanie w życie myśli Mao Tse-tunga;
3. konkretną forma egzekwowania dyktatury proletariatu w celu zapobieżenia biurokratyzacji partii, rządu i aparatu kierownictwa (skierowana przeciwko kapitalistycznym tendencjom);
4. budową ideologiczno-politycznej bariery przed niebezpieczeństwem restauracji kapitalizmu.

Koncepcja Wielkiej Proletariackiej Rewolucji Kulturalnej jest przełomowym i dalszym rozwojem marksizmu-leninizmu w warunkach walki klas w socjalizmie. Ta walka klasowa przejawia się jako dyktatura proletariatu poprzez ścisłą kontrolę biurokracji.⁶

Nowemu chińskiemu przywództwu pod przewodnictwem Hua Guofenga i Deng Xiaopinga udało się przeforsować swoją rewizjonistyczną linię i zlikwidować osiągnięcia Wielkiej Proletariackiej Rewolucji Kulturalnej, cofnęło ono zmiany dokonane w kierownictwie Partii oraz w rządzie i gospodarce, rehabilitując biurokratów i intelektualistów prezentujących burżuazyjne myślenie jak i przywrócili idee burżuazyjne jako kierujące działaniami partii i państwa. Rehabilitacja wrogów klasowych osiągnęła swoje apogeum podczas pośmiertnej rehabilitacji arcyrewizjonisty Liu Shao-chiego. Biuletyn 5. Sesji Plenarnej 11. Komitetu Centralnego KPCh zajmuje stanowisko:

[…] Towarzysz Liu Shao-chi, były wiceprzewodniczący KC KPCh, był wielkim marksistą i proletariackim rewolucjonistą, który w minionych dziesięcioleciach był zawsze lojalny wobec partii i ludu, który całe życie występował w obronie rewolucji proletariackiej i wnosił nieusuwalny wkład w nowodemokratyczną i socjalistyczną rewolucję oraz w budownictwo socjalistyczne. Sposób, w jaki postrzegano sytuację w partii i kraju w przededniu rewolucji kulturalnej, był całkowicie sprzeczny z rzeczywistością. Doprowadziło to do błędnego i bezpodstawnego wniosku, że w partii dominowała linia kontrrewolucyjna i rewizjonistyczna, a tak zwana burżuazyjna kwatera główna z Liu Shao-chi na czele musi zostać obalona.⁷

Zmiana kursu przez Hodżę w ocenie Wielkiej Proletariackiej Rewolucji Kulturalnej – Odrzucenie jego oszczerczych ataków

Nie tylko współcześni rewizjoniści w kierownictwie rządu ChRL atakują w sposób bezpośredni i pośredni Wielką Proletariacką Rewolucję Kulturalną i potępiają ją w związku z tak zwaną «Bandą Czworga» – mówiąc «Banda Czworga», mają oni na myśli Mao Tse-tunga. Enver Hodża zajmuje podobne stanowisko, tyle że bardziej otwarcie atakuje Mao Tse-tunga. Aby scharakteryzować jego moc osądu i jego moralność, porównajmy dwa jego stwierdzenia, które stoją w całkowitej sprzeczności wobec siebie. Po rozpoczęciu Wielkiej Proletariackiej Rewolucji Kulturalnej, na V Kongresie Albańskiej Partii Pracy w dniu 1 listopada 1966 roku, Hodża w swoim przemówieniu ogłosił:

APP radośnie przyjmuje informację o rozpoczęciu Wielkiej Proletariackiej Rewolucji Kulturalnej w Chinach, której celem jest nieustanna walka z burżuazyjną ideologią rewizjonistyczną, która pojawia się w umysłach ludzi na polu kultury i we wszystkich innych dziedzinach życia w kraju, walka z wrogami klasowymi i walka z wszystkimi jawnymi oraz ukrytymi rewizjonistami, którzy próbują sprowadzić Chiny z powrotem na drogę kapitalistyczną, a także przeciwko amerykańskiemu imperializmowi i wszystkim reakcjonistom.⁸

Dwanaście lat później Hodża powiedział na ten sam temat:

Przebieg wydarzeń pokazał, że Wielka Proletariacka Rewolucja Kulturalna nie była ani rewolucją, ani wielką, ani kulturalną, a już na pewno nie wydarzeniem proletariackim. Był to pucz pałacowy na skalę ogólnochińską w celu likwidacji garstki reakcjonistów, którzy przejęli władzę.⁹

W tej zasadniczej kwestii Hodża całkowicie zmienił zdanie. Być może mógłby się on sprzeciwić rewolucji kulturalnej po czasie, gdyż nie miał pełnego obrazu sytuacji na V Kongresie w 1966 roku, ale pięć lat później, na VI Kongresie APP w listopadzie 1971 roku nadal podtrzymywał swój pierwotny pogląd na tą sprawę:

Tryumf Wielkiej Proletariackiej Rewolucji Kulturalnej zainicjowanej i prowadzonej przez wielkiego marksistowsko-leninowskiego Towarzysza Mao Tse-tunga jest wielkim zwycięstwem i źródłem inspiracji dla całego ruchu rewolucyjnego.

Zakładając, że nowe fakty i spostrzeżenia doprowadziły do jego sprzecznego poglądu, wówczas jego obowiązkiem byłoby przeprowadzenie szczerej, uczciwej i obiektywnej samokrytyki przed APP, albańską klasą robotniczą i całym międzynarodowym ruchem komunistycznym, który otwarcie, uczciwie i obiektywnie zbadałby rzekome błędy jego poprzedniej pozytywnej opinii na temat rewolucji kulturalnej. Ale Hodża nic takiego nie zrobił. Zamiast tego, ta zmiana kursu jest przedstawiana jako dowód na nieustanną «pryncypialną analizę i stanowisko APP w obronie marksizmu-leninizmu». Po raz kolejny odwołuje się on do sfałszowanego dziennika, według którego podobno już w październiku 1966 roku napisał on o rewolucji kulturalnej:

Nic nie może być rozwiązane poprawnie, żadna poprawna linia marksistowsko-leninowska nie może zostać ustalona ani przyjęta bez partii i bez klasy robotniczej na czele. Każda inna droga prowadzi do błędów, do decyzji najeżonych wieloma niebezpieczeństwami na przyszłość.¹⁰

Dziesięć lat później, w kwietniu 1976 roku, opisuje on rewolucję kulturalną jako rewizjonistyczną walkę o władzę:

Ta rewolucja była wynikiem walki między dwoma prawicowymi, liberalnymi trendami rewizjonistycznymi o to, kto miał przejąć władzę: Mao czy Liu.¹¹

Zamiast krytykować stanowisko, jakie zajął na V i VI Kongresie Partii, mówi on trzy miesiące później, w lipcu 1976 roku:

Na pewnym etapie, kiedy prawda o tym, kim naprawdę był Mao, wyszła na jaw, pojawia się pytanie, dlaczego określiliśmy go mianem «wielkiego marksisty-leninisty»? Czy zatem nie byliśmy oportunistami? Nie, zawsze staraliśmy się robić wszystko dobre, co w naszej mocy dla narodu chińskiego i Komunistycznej Partii Chin, która otwarcie broniła Stalina i osobiście miałem jak najlepsze intencje względem Mao.¹²

Który komunista w to uwierzy? Zwłaszcza, gdy ponownie, zgodnie z dokumentami APP, powiedział on dokładnie odwrotnie na VII Kongresie w listopadzie 1966 roku o Mao:

Dzieło tego wybitnego marksisty-leninisty stanowi wkład we wzbogacenie rewolucyjnej teorii i praktyki proletariatu.¹³

Ta oczywista kłamliwość rzekomego dziennika wystarczy, aby zdemaskować Hodżę. Takie metody są nie do pogodzenia z mentalnością proletariatu. To nie Wielka Proletariacka Rewolucja Kulturalna i Mao Tse-tung muszą zostać poddani ponownej ocenie. Enver Hodża powinien raczej poddać ponownej ocenie samego siebie.

Przejdźmy teraz do sedna jego oszczerczych ataków. Całkowicie w przeciwieństwie do swoich wcześniejszych poglądów, Hodża stwierdza teraz w «Imperializmie i Rewolucji»:

Ale najważniejsze było to, że ani partia, ani proletariat nie stali na czele tej «wielkiej rewolucji proletariackiej».¹⁴

Nie jest on pierwszym, który stawia takie zarzuty. Nowocześni rewizjoniści twierdził to samo w trakcie rewolucji kulturalnej i po niej. Na przykład w książce zatytułowanej «Krytyka poglądów teoretycznych Mao Tse-tunga», wydanej przez radziecki kolektyw rewizjonistyczny, napisano:

Rewolucja kulturalna jest określana jako «proletariacka» i rzekomo została przeprowadzona w interesie proletariatu, ale chińscy robotnicy zostali faktycznie wykluczeni z udziału w niej […]. Zwolennicy Mao Tse-tunga liczyli w swoich działaniach na polityczną niedojrzałość młodzieży […] i wykorzystali to do zniszczenia organizacji partyjnych i innych instytucji socjalistycznych. ¹⁵

Jakże podobne są te argumenty! Jednak ani radzieccy rewizjoniści, ani Hodża nie mogą ich udowodnić, ponieważ nie są one prawdą.

Rewolucja kulturalna została zainicjowana ogłoszeniem Komitetu Centralnego z 16 maja 1966 r. Dokument ten powstał podczas dwuliniowej walki z zwolennikami Liu Shao-chiego i został rozprowadzony do dyskusji w całej partii. Głosił on:

Cała partia musi postępować zgodnie z wytycznymi towarzysza Mao Tse-tunga, trzymać wysoko sztandar proletariackiej rewolucji kulturalnej, bezlitośnie demaskować burżuazyjną reakcyjną pozycję tych antypartyjnych, antysocjalistycznych, tak zwanych «władz akademickich», dogłębnie krytykować burżuazyjno-reakcyjne koncepcje utrzymywane w kręgach osób pracujących w instytucjach naukowych i edukacji, dziennikarstwie, literaturze, sztuce i wydawnictwach potępiając takie poglądy i przejmując pełnię władzy w tych dziedzinach kultury. Należy krytykować i potępiać tych przedstawicieli burżuazji, którzy wkradli się do partii, do rządu, wojska i różnych sektorów kultury. Należy też ich usunąć lub część z nich umieścić na innych stanowiskach. ¹⁶

Opierając się na szerokiej dyskusji nad tym tekstem, Komitet Centralny przyjął 16-punktową rezolucję w sprawie Wielkiej Proletariackiej Rewolucji Kulturalnej, podając zarys jej przeprowadzenia. Mówi on o kierownictwie partii i zadaniach komitetów partyjnych:

Centralny Komitet Partii żąda od komitetów partyjnych wszystkich szczebli, aby wytrwały w dawaniu właściwego przywództwa, stawiając na odwagę ponad wszystko inne, odważnie budząc masy, zmieniając tendencje niekompetencji i słabości tam, gdzie one występują poprzez zachęcanie tych towarzyszy którzy popełnili błędy ale są gotowi je naprawić, aby odrzucić swoje mentalne brzemiona i przyłączyć się do walki oraz zwolnić ze swoich czołowych stanowisk wszystkich mających władzę którzy idą drogą kapitalistyczną i w ten sposób umożliwić odzyskanie przywództwa proletariackim rewolucjonistom.¹⁷

W wyniku bojowej walki mas przeciwko burżuazji na froncie ideologicznym i opartej na umacnianiu i poszerzaniu świadomości socjalistycznej to nie partia została zlikwidowana, ale raczej siedziba nowej burżuazji. W ruchu «walka – krytyka – transformacja», który rozprzestrzenił się po całym kraju, partia i urzędnicy państwowi zostali przekształceni tak, aby wielu z nich mogło pozostać na swoich stanowiskach i potem wykonywać dobrą robotę. Wielka Proletariacka Rewolucja Kulturalna stała się, odwrotnie niż twierdzi Hodża, ruchem konsolidującym partię proletariacką w walce klasowej.

Tym samym można udowodnić, że oszczercze twierdzenie Hodży, że rewolucja kulturalna nie wprowadziła w życie przywództwa klasy robotniczej, jest niczym innym jak pustym kłamstwem. Twierdzi on:

W ten sposób klasa robotnicza pozostawała na uboczu, zdarzały się przypadki, kiedy przeciwstawiała się Czerwonej Gwardii, a nawet z nią walczyła […]. Partia uległa dezintegracji. Została zlikwidowana, a komuniści i proletariat zostali całkowicie pominięci.¹⁸

Faktem jest jednak, że Wielka Proletariacka Rewolucja Kulturalna została ogłoszona uchwałą Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Chin z 8 sierpnia 1966 r. i prowadzona była przez niezawodnych komunistów, robotników, chłopów i świadomych klasowo członków Czerwonej Gwardii, a nie urzędników partyjnych i osób dążących do restauracji kapitalizmu, przeciwko którym skierowana była ta walka.

W związku z tym w biuletynie rozszerzonej 12. sesji plenarnej VIII Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Chin stwierdzono:

«Klasa robotnicza musi przejąć przywództwo we wszystkich sprawach», aby urzeczywistnić dyktaturę proletariatu na polu nadbudowy, w tym w różnych sektorach kultury, w celu wypełnienia zadań postawionych przez Mao na wszystkich etapach «walki – krytyki – transformacji» i przejście przez proletariacką rewolucję kulturalną.¹⁹

Ze względu na długą tradycję ideologii burżuazyjnej w szkołach i na uniwersytetach burżuazja nadal miała duży wpływ, zwłaszcza w instytucjach edukacyjnych. To nie przypadek, że rewolucja kulturalna zaczęła się w tamtych miejscach. W trakcie swojego rozwoju rozprzestrzeniła się też na fabryki i wsie. Przed rewolucją kulturalną większość fabryk kładła zbyt duży nacisk na produkcję.

Poprzez «walkę – krytykę – transformację» polityka proletariacka została postawiona na pierwszym miejscu. Rewolucyjni robotnicy fabryczni utworzyli robotnicze zespoły propagandowe, które udały się do różnych organów rządowych i państwowych oraz innych instytucji społecznych, aby sprawować kontrolę w interesie klasy robotniczej, wskazywać, gdzie panują złe warunki i kształcić urzędników. Ich zadania zostały opisane następująco:

Intelektualiści muszą dać się reedukować robotnikom, chłopom i żołnierzom, aby mogli zjednoczyć się z robotnikami i chłopami. Robotnicze zespoły propagandowe powinny sprawować swoje zadania w szkołach przez długi czas, aby dzielić się zadaniami «walki – krytyki – transformacji» i utrwaleniu tam ich przywództwa.²⁰

Intencje Hodży są jasne. Twierdząc, że nie było przywództwa partii i klasy robotniczej, atakuje rewolucję kulturalną jako najwyższą formę walki klasowej i konkretną formę dyktatury proletariatu przeciwko biurokratyzacji partii, państwa i aparatu zarządzającego.

Hodża zaprzecza istnieniu klas antagonistycznych w socjalizmie

W swojej książce «Imperializm i Rewolucja» Hodża twierdzi, że miał już wcześniej wątpliwości co do tez Mao Tse-tunga:

W odniesieniu do wielu tez Mao Tse-tunga, jak na przykład traktowania sprzeczności między proletariatem a burżuazją jako sprzeczności nieantagonistycznych, teza o istnieniu klas antagonistycznych w całym okresie socjalizmu […] budziła nasze zastrzeżenia […]. Zatem on [Mao] nie postrzega rewolucji socjalistycznej jako jakościowej zmiany w społeczeństwie, w czasie której zniesione są antagonistyczne klasy oraz ucisk i wyzysk człowieka przez człowieka, ale pojmuje to jako prostą zmianę miejsc między burżuazją a proletariatem.²¹

Hodża z pogardą mówi, że to «odkrycie» Mao Tse-tunga, a następnie cytuje go:

Jeśli burżuazja i proletariat nie mogą przekształcić się w siebie nawzajem, jak to się dzieje, że przez rewolucję proletariat staje się klasą rządzącą, a burżuazja klasą rządzoną?

(Podkreślenie autorów)

Jak Hodża może twierdzić, że ta zmiana miejsca, o której mówi Mao Tse-tung, nie jest zmianą jakościową, skoro «przez rewolucję proletariat staje się klasą rządzącą»? Marks już w swoim czasie dokonał tego «odkrycia». Stalin także pisze, że istnieje tłumienie klas przed i po rewolucji:

Ale jest jedna zasadnicza różnica. Różnica ta polega na tym, że wszystkie dotychczas istniejące państwa klasowe były dyktaturami wyzyskującej mniejszości nad wyzyskiwaną większością, podczas gdy dyktatura proletariatu jest dyktaturą wyzyskiwanej większości nad wyzyskiwaną mniejszością.²²

Atakując stwierdzenie Mao Tse-tunga, że klasy antagonistyczne nadal istnieją przez cały okres socjalizmu i że zwycięski proletariat jako klasa rządząca kontroluje i tłumi burżuazję, Hodża zajmuje przeciwne stanowisko, zaprzeczając Leninowi, który w swojej pracy «Ekonomia i polityka w erze dyktatury proletariatu» podkreśla wyraźnie:

Po obaleniu burżuazji i zdobyciu władzy politycznej, proletariat staje się klasą panującą; dzierży władzę państwową i sprawuje kontrolę nad już uspołecznionymi środkami produkcji; kieruje chwiejnymi i pośrednimi elementami w społeczeństwie i klasami; a także miażdży coraz bardziej zaciekłe opory ze strony starych wyzyskiwaczy – wszystkie te rzeczy są specyficznymi zadaniami walki klas, zadaniami, przed którymi proletariat nie mógł wcześniej stać i nie stał. Klasy wyzyskiwaczy, właścicieli ziemskich i kapitalistów, nie zniknęły i nie mogą zniknąć od razu po wprowadzeniu dyktatury proletariatu. Wyzyskiwacze zostali ujarzmieni i odebrano im władzę, ale nie zniszczono ich. Nadal mają międzynarodową bazę w postaci międzynarodowego kapitału, którego są tylko odnogą działającą w danym kraju. Wciąż częściowo zachowują pewne środki produkcji, wciąż mają pieniądze, nadal mają szerokie powiązania społeczne. Ponieważ zostali pokonani, energia ich oporu wzrosła stukrotnie. […] Ale jeśli nie zapomni się o tym, staje się oczywiste, że proletariat, obalając burżuazję, podejmuje najbardziej zdecydowany krok w kierunku zniesienia klas, a aby zakończyć ten proces, proletariat musi kontynuować swoją walkę klasową, korzystając z aparatu państwa. władzy i stosując różne metody zwalczania, wywierania wpływu i wywierania nacisku na obaloną burżuazję i wahające się drobnomieszczaństwo.²³

Zaprzeczając istnieniu klas antagonistycznych i wykształceniu się klasy nowej burżuazji na etapie socjalizmu, Hodża ogranicza walkę klas w socjalizmie do «pozostałości klas obalonych i wyzyskiwanych» oraz do «elementów degenerujących się i sprzeciwiających się budowie socjalistycznej», ale głównie do wrogów zewnętrznych, «otaczający kapitalistyczno-rewizjonistyczny świat» (Shehu).

Zaprzeczając dwuliniowej walce, Hodża promuje metody biurokratyczne w partii

Dla Envera Hodży nic nie istnieje, jeśli on tego nie chce. Dlatego zaprzecza nie tylko istnieniu klas antagonistycznych, ale także obiektywnemu prawu walki dwuliniowej. W tym celu wywraca do góry nogami i zniekształca poglądy Mao. W ten sposób utrzymuje on:

Sam Mao Tse-tung opowiadał się za potrzebą istnienia «dwóch linii» w partii. Według niego istnienie i walka między dwoma liniami jest czymś naturalnym, jest przejawem jedności przeciwieństw, jest elastyczną polityką, która jednoczy w sobie zarówno wierność zasadom, jak i kompromis.²⁴

Jako «dowód» tak zwanego «twierdzenia» Mao na temat konieczności dwuliniowej walki wewnątrz partii, wyciąga bez nadania mu szerszego kontekstu cytat Mao z «Dialektycznego podejścia do jedności wewnątrzpartyjnej» Mao:

A zatem – pisze – mamy dwie ręce, by poradzić sobie z towarzyszem, który popełnił błędy: jedną ręką walczyć z nim, a drugą łączyć się z nim. Celem tej walki jest utrzymanie zasad marksizmu, co oznacza bycie pryncypialnym, to jest jeden aspekt problemu. Drugim aspektem jest zjednoczenie się z nim. Celem jedności jest zaoferowanie mu wyjścia, osiągnięcie z nim kompromisu […]²⁵

Nie wolno tłumić otwartej dyskusji na temat różnych opinii w partii komunistycznej, o ile każdy członek argumentuje na podstawie jedności partii. «Celem walki jest utrzymanie zasad marksizmu.» – Mao. W swojej pracy Mao Tse-tung podejmuje temat odmiennego traktowania sprzeczności wśród ludu i sprzecznościami między nami a wrogiem. Tutaj Mao wskazuje, co następuje:

Myślę, że powinniśmy mieć postawę jedności w stosunku do każdego towarzysza, nie ważne którego pod warunkiem, że nie reprezentuje on ideologii wrogich partii i nie jest sabotażystą […]. Jedność przeciwieństw jest podstawowym pojęciem dialektyki. Zgodnie z tą koncepcją, co powinniśmy zrobić z towarzyszem, który popełnił błędy? Powinniśmy najpierw podjąć walkę, aby uwolnić go od jego złych pomysłów. Po drugie, powinniśmy również mu pomóc. Punkt pierwszy to walka z błędnymi ideami, a punkt drugi to pomoc, przejawianie dobrych chęci, aby pomóc mu poprawić swoje błędy, aby miał wyjście. Jednak postępowanie, z osobami które reprezentują stanowiska wspomniane przeze mnie powinno być inne. W stosunku do osób takich jak Trocki oraz w Chinach – takich jak Chen Tu-hsiu, Chang Kuo-tao i Kao Kang nie można było przyjąć pomocnej, wspierającej ich w walce z błędami postawy, ponieważ ich myślenie było całkowicie niepoprawne i sprzeczne z partią. ²⁶

Dwuliniowa walka jest obiektywnym prawem rozwoju sprzeczności wewnątrz partii. Nawet jeśli Hodża temu zaprzeczy, to mimo wszystko tak pozostanie (również w APP). Mentalność drobnomieszczańska wyłania się raz po raz spontanicznie i nie tylko dotyka ludzi pochodzenia drobnomieszczańskiego. Proletariuszy, o ile nie mają rozwiniętej na bardzo wysokim poziomie świadomości klasowej, również dotyka mentalność drobnomieszczańska w wyniku wewnętrznych wpływów drobnomieszczaństwa i zachodzących zmian, wzmocnionych wpływem ideologii burżuazyjnej jako czynnika zewnętrznego. Szczególnie bezbronni wobec tego trendu są biurokraci, którzy mają skłonność do przyjmowania drobnomieszczańskiego myślenia z powodu wyższego standardu życia i pewnej władzy, jaką mają w swoich rękach.

Członkowie i urzędnicy partii, którzy są zdominowani przez mentalność drobnomieszczańską, wkrótce wejdą w konflikt z proletariacką linią partii. Na początku są to sprzeczności między ludźmi, które, jeśli nie można ich rozwiązać, zamieniają się w sprzeczności antagonistyczne. Te sprzeczności przejawiają się jako walka dwuliniowa. Linia drobnomieszczańska próbuje podważyć linię proletariacką i zmienić partię z komunistycznej w rewizjonistyczną. Musi temu zapobiec konsekwentna walka linii proletariackiej z nieproletariackimi odchyleniami.

Jak daleko może sięgać wewnętrzna walka dwuliniowa? Kiedy sprzeczność między ludźmi zmienia się w sprzeczność między ludem a wrogiem? Mao komentuje to w następujący sposób:

Po pierwsze, należy zachować dyscyplinę partyjną, mniejszość musi być podporządkowana większości, a cała partia Komitetowi Centralnemu; po drugie, nie wolno organizować żadnych tajnych frakcji.²⁷

Nieuniknionym procesem jest więc to, aby dwuliniowa walka rozwijała się w oparciu o wewnętrzne sprzeczności partyjne. Obiektywną przyczyną tego jest istnienie klas, sprzeczności klasowych i walki klasowej w socjalizmie. Hodża zaprzecza temu obiektywnemu prawu, sugerując, że Mao Tse-tung popiera stałe istnienie dwóch linii w partii. Nie może jednak zapobiec skutkom istnienia tego prawa w Albanii i w ChRL. Najlepszy przykład podaje sam Hodża w raporcie Komitetu Centralnego na VII Kongresie:

W pracy wychowawczej nie można zapominać, że ze znanych powodów przejawy poczucia własności prywatnej i kaca psychologii drobnomieszczańskiej nadal mają silne korzenie na wsi […].²⁸

IV, V, VI i VII Plenum Komitetu Centralnego Partii były wspaniałymi szkołami walki klasowej w okresie między dwoma Kongresami. Plenum to ujawniło i wykonało krótką pracę wrogich grup Fadil Pacrami i Todi Lubonja, Beqir Balluku, Petrit Dume i Hito Cako, Abdyl Kellczi, Koco Theodhosi i Kico Ngjcla i innych, którzy zaangażowali się w szeroko zakrojoną działalność podważającą i sabotującą w dziedzinie ideologii i kultury, w wojsku, przemyśle, planowanie handlu i tak dalej.²⁹

Odkrycie i zlikwidowanie spisku, który zawiązali wrogowie wewnętrzni i zewnętrzni, jest wielkim zwycięstwem naszej partii i narodu, zwycięstwem marksizmu-leninizmu nad rewizjonizmem.³⁰

Nie możemy stwierdzić, które kwestie ideologiczno-polityczne były reprezentowane przez różne grupy wewnątrz partii, ponieważ Hodża nie opisuje treści walki. Możemy jednak stwierdzić, że walka między marksizmem-leninizmem a rewizjonizmem, o której mówi Hodża, jest zawsze walką dwuliniową. Ale według Hodży tak się nie stało, bo wrogie grupy […] maskowały swoją kontrrewolucyjną działalność […] ich przedstawiciele nigdy nie ośmielili się otwarcie występować przeciwko linii partii […].³¹

Walka ze zdrajcami w szeregach partii jest zawsze skomplikowana i trudna, ponieważ machają oni czerwonym sztandarem, aby ukrywać swoją rewizjonistyczną linię i walczyć z partią. Ponieważ, zdaniem Hodży, «wrogie grupy» miały silne wpływ w partii i wśród ludzi, absolutnie konieczne byłoby zmobilizowanie mas ludowych do walki ideologicznej i wszechstronnego ruchu krytyki i samokrytyki. Tak się nie stało w APP, ponieważ według oficjalnego stanowiska, nie istniała dwuliniowa walka. Istnieje oczywisty związek między zaprzeczaniem obiektywnemu prawu walki dwuliniowej a późniejszym atakowaniem koncepcji Wielkiej Proletariackiej Rewolucji Kulturalnej Mao Tse-tunga.

To najlepszy sposób na zniszczenie krytyki i samokrytyki jako prawa rozwoju partii i siły napędowej rewolucji socjalistycznej.

Zamiast tego promowane są metody biurokratyczne. Sam Hodża opisuje te symptomy w raporcie Komitetu Centralnego:

Przez pewien czas wrogom udawało się działać i wyrządzać niezauważalne szkody, ponieważ znaleźli słabe punkty w pracy partyjnej i władzy państwowej. Wykorzystywali błędy i niedociągnięcia, przejawy biurokratyzmu, liberalizmu i euforii, które wykorzystywali i promowali.³²

Tendencje niektórych ludzi do uciekania się do metod administracyjnych, w których należy stosować perswazję i edukację, są również sekciarskie. Ci, którzy przejawiają sekciarskie skłonności, często udają «konsekwentnych i pryncypialnych rewolucjonistów». Ale w rzeczywistości są oportunistami i działają w ten sposób w aby znajdować się «po bezpiecznej stronie».³³

To, co Hodża opisał jako symptom w listopadzie 1976 r., to nic innego jak systematyczny rozwój drobnomieszczańskiej biurokracji.

Hodża zaprzecza powstaniu nowej burżuazji

Ponieważ Hodża odmawia uznania obiektywnego prawa walki dwuliniowej, zaprzecza również, że wywodzi się ona z walki klas. Każda linia ideologiczno-polityczna należy do określonej klasy: klasa burżuazji rozwija swoją linię burżuazyjną, klasa robotnicza rozwija linię proletariacką. Linia proletariacka to marksizm-leninizm i myśl Mao Tse-tunga.

Hodża przekręca dwuliniową walkę jako odzwierciedlenie walki klas w «związek klas o sprzecznych interesach»³⁴.

Ale to oznacza również, że zaprzecza klasowemu charakterowi wrogich elementów i grup podążających za linią rewizjonistyczną. W praktyce oznacza to obronę drobnomieszczańskich biurokratów w partii. Dokładnie to robi, kiedy krytykuje Pekiński Komitet Partii, który był kwaterą główną Liu Shao-chiego i jego zwolenników i który został zaatakowany podczas rewolucji kulturalnej.

W swoim przemówieniu na VIII Kongresie Rosyjskiej Partii Komunistycznej (Bolszewików) w marcu 1919 r. Lenin zwrócił uwagę na fakt, że obok starej burżuazji w socjalizmie wyłania się nowa burżuazja. Ta nowa burżuazja wyłaniająca się z biurokracji nie miała jeszcze wielkiego znaczenia. Miało to się jednak zmienić z czasem. Na zjeździe partii Lenin powiedział:

Towarzysz Rykow, dobrze zaznajomiony z faktami ekonomicznymi, opowiedział nam o nowej burżuazji, która powstała w naszym kraju. To prawda. Burżuazja wyłania się nie tylko z radzieckich pracowników rządowych – tylko nieliczni mogą wyjść z ich szeregów – ale też z szeregów chłopów i rzemieślników, którzy zostali wyzwoleni spod jarzma kapitalistycznych banków i którzy zostali odcięci od komunikacji kolejowej. Jest to fakt. Jak myślicie, jak obejdziecie ten fakt? Wspieracie tylko własne złudzenia lub wprowadzacie do rzeczywistości źle zbadane i przeanalizowane nauczanie książkowe, co jest o wiele bardziej złożone. Nawet w Rosji kapitalistyczny sposób produkcji istnieje, działa, rozwija się i prowadzi do powstawania burżuazji, tak jak ma to miejsce w każdym społeczeństwie kapitalistycznym.³⁵

Gospodarka kraju została zrujnowana przez wojnę imperialistyczną i domową, a władza radziecka została zmuszona do tolerowania ograniczonej formy kapitalizmu w «Nowej Polityce Ekonomicznej», aby zapobiec wielkiemu głodowi. Pomimo zagrożeniu przywrócenia kapitalizmu ten tymczasowy środek był konieczny, ale był surowo kontrolowany przez dyktaturę proletariatu, ponieważ istnienie oraz działania zarówno starej jak i nowej burżuazji było dla wszystkich komunistów oczywiste i widoczne.

Drobnomieszczańska degeneracja dużej części biurokracji była inna. Był to długi proces ideologicznego przejścia od mentalności proletariackiej do drobnomieszczańskiej. Zdegenerowani drobnomieszczanie siedzieli ramię w ramię z niezawodnymi komunistami w partii, aparacie państwowym i gospodarczym i dostosowywali się do okoliczności w taki sposób, że nie zostali zauważeni. Później stali się burżuazją nowego typu i po dojściu do władzy doprowadzili do restauracji kapitalizmu. To niebezpieczeństwo panuje w każdym socjalistycznym kraju, niech Hodża w to wierzy lub nie.

Wskazaliśmy już powyżej, że obiektywne istniejące prawa muszą wywierać skutki również na sytuację panującą w Albanii. W swoim raporcie z VII Kongresu Albańskiej Partii Pracy Hodża podał więcej przykładów:

Szczególnie w ostatnich latach wpływy technokratyczne i intelektualistyczne wyrażały się m.in. w przecenieniu technologii i specjalnych umiejętności, w nieuwzględnianiu problemów od strony politycznej i ideologicznej, w braku wiary w popęd i optymizm mas.³⁶

Jest to typowa cecha biurokratów o drobnomieszczańskiej mentalności w aparacie partyjnym, rządowym i zarządzającym. Chcą oddzielić się od mas i gardzić nimi. W raporcie czytamy:

Ale to w żaden sposób nie może […] zamykać oczu na przejawy obojętności, które obserwuje się wśród wielu ludzi pracy, a nawet wśród wielu komunistów i kadr.³⁷

Wymienione wrogie grupy zajmowały kluczowe pozycje w ideologii i kulturze, w wojsku i gospodarce. Rozwój ten ukazał absolutną konieczność mobilizacji mas na szeroką skalę w walce ideologicznej i krytyce oraz samokrytycyzmie w proletariackiej rewolucji kulturalnej.

Rozwój biurokracji w nową klasę, która w końcu przywróci kapitalizm, nie może być powstrzymana tylko przez odwołanie biurokratów z urzędu. W przeciwieństwie do tego magazyn «Albania Today» praktycznie stwierdza, że niebezpieczeństwo restauracji kapitalizmu już nie istnieje! Mówi tak:

Energiczny i niezatrzymany rozwój socjalizmu w Albanii jest dziełem naszej bohaterskiej partii […].³⁸

Dlatego lud na czele z Partią podjął ogromne wysiłki i raz na zawsze zlikwidowali wyzysk i ucisk.³⁹

«Niezatrzymany» i «raz na zawsze», to jest po prostu idealizm! Jak będzie się dalej rozwijać walka klasowa w Albanii? Czy można zapobiec restauracji kapitalizmu? Atakując po likwidatorsku myśl Mao Tse-tunga i proletariacką rewolucję kulturalną, kierownictwo APP obrało niezwykle niebezpieczny kurs. Hodża nie widzi, jak drobnomieszczańska mentalność rodzi się i rozwija spontanicznie, co prowadzi do drobnomieszczańskiej linii politycznej. To jest obiektywne prawo rozwoju sprzeczności. Zaprzecza dwuliniowej walce, a także zaprzecza pojawieniu się nowej burżuazji. Nie akceptuje tego, ponieważ on sam jest już zdominowany przez mentalność drobnomieszczańską. Jeśli ta drobnomieszczańska mentalność, która raz po raz rodzi się spontanicznie, nie zostanie przezwyciężona i nie będzie zwalczana, to znaczy, jeśli nie zostanie pokonana przez mentalność proletariacką, jeśli socjalistyczna świadomość mas nie ostanie pogłębiona i rozwinięta, wówczas APP stanie przed nieuchronnym wyborem: ALBO PROLETARIACKA REWOLUCJA KULTURALNA, ALBO RESTAURACJA KAPITALIZMU.

1V.I Lenin, The Immediate Tasks of the Soviet Government, Coll. Works, vol. 35, p. 492

2V.I Lenin, To M. F. Sokolov., Coll. Works, vol 35, p. 492

3Important Documents of the Great Proletarian Cultural Revolution Peking 1970, transl. from the G. e., p. 28/29

4Decision of the CC of the Chinese Communist Party Concerning the Great Proletarian Cultural Revolution, Peking 1966, p. 48

5Important Documents of the Great Proletarian Cultural Revolution Peking 1970, transl. from the G. e., p. 36/57/58

6Revolutionarer Weg 19, Stuttgart 1979, p. 540/541

7Beijing Review No 10, 1980, transl. from the G. e., p 9

8Enver Hoxha, Report on the Activity of the CC of the PLA on November 1, 1971, p. 14

9Enver Hoxha, Imperialism and the Revolution, p. 392

10Enver Hoxha, Reflections on China II, p 300

11Ibid, p. 240

12Ibid, p. 263

13Enver Hoxha, Report on the Activity of the CC of the PLA on November 1, 1976, p. 201

14Enver Hoxha, Imperialism and the Revolution, p. 391

15Criticism of Mao Tsetung’s Theoretical Views, Berlin 1973, p. 290, (transl. from German)

16Important Documents of the Great Proletarian Cultural Revolution, Peking 1970, transl. from the G. e., p. 143/144

17Decision of the CC of the Chinese Communist Party Concerning the Great Proletarian Cultural Revolution, p. 391

18Enver Hoxha, Imperialism and the Revolution, p. 391

19Important Documents of the Great Proletarian Cultural Revolution, Peking 1970, transl. from the G. e., p. 212

20Ibid, p. 215

21Enver Hoxha, Imperialism and the Revolution, p. 386/387 and 415/416

22J. W. Stalin, The Foundations of Leninism, Works, vol. 6, p. 118 (podkreślenie autorów)

23V. I. Lenin, Economics and Politics in the Era of the Dictatorship of the Proletariat, Coll. Works, vol 30. p. 115/117

24Enver Hoxha, Imperialism and the Revolution, p. 399

25Ibid, p. 399/400

26Mao Tsetung, A Dialectical Approach to Inner-Party Unity, Sel. Works, vol. 5, p. 514/515 (podkreślenie dodane przez autorów)

27Mao Tsetung, Speech on the Conference 1962, quoted from the Beijing Review No 27, 1978, transl. from the G. e., p. 19/20

28Enver Hoxha, Report to the 7th Congress of the PLA, on November 1, 1976, p. 133 (podkreślenie dodane przez autorów)

29Ibid, p. 122

30Ibid, p. 125

31Ibid, p. 123/124

32Ibid, p. 124

33Ibid, p. 117/118

34Enver Hoxha, Imperialism and the Revolution, p. 401 (podkreślenie dodane przez autorów)

35V.I. Lenin, Eighth Congress of the RCP (B), Coll. Works, vol 29, p. 189

36Enver Hoxha, Report to the 7th Congress of the PLA on November 1, 1976, p. 120

37Ibid, p. 121

38Albania Today, No 5, 1979, transl from the G. e., p. 2

39Ibid, p. 25