
Nota od tłumacza: Wywiad przeprowadzony przez redakcję Rote Fahne News w którym Stefan Engel, szef redakcji REVOLUTIONÄRER WEG omawia swoją książkę „Die Krise der bürgerlichen Ideologie und des Antikommunismus” (Kryzys ideologii burżuazyjnej i antykomunizmu).
W tym tygodniu ukaże się książka „Kryzys ideologii burżuazyjnej i antykomunizmu”1, która została napisana pod twoim przewodnictwem. O czym jest ta książka?
Stefan Engel: Jest to wydanie książkowe organu teoretycznego REVOLUTIONÄRER WEG nr 36 o tym samym tytule. Wraz z nim publikujemy pierwszą część czterotomowej serii książek pod ogólnym tytułem „Kryzys ideologii burżuazyjnej i nauczanie sposobu myślenia”. Pierwsza część dotyczy fundamentalnego znaczenia ideologii w życiu społecznym, kryzysu ideologii burżuazyjnej i wyższości ideologii proletariackiej. Obejmuje ona m.in. krytykę teorii wolności ideologicznej (bezideowości), idealistycznej tezy o związku materializmu i idealizmu oraz antykomunizmu w różnych jego postaciach. Zajmuje się również ideologicznymi podstawami faszyzmu, kryzysem współczesnego rewizjonizmu oraz znaczeniem Wielkiej Proletariackiej Rewolucji Kulturalnej w Chinach.
Dlaczego książka ukazuje się właśnie teraz? Czy nie ma ważniejszych tematów?
Światowy kryzys gospodarczy i finansowy, który ponownie wybuchł w 2018 roku i został znacznie zintensyfikowany przez pandemię COVID-19, czy też istnienie zagrażającego ludzkości kryzysu ekologicznego, to z pewnością ważne tematy. W społeczeństwie toczy się rozwinięta walka ideologiczna o to, jakie są na to odpowiedzi.
Książka o kryzysie ideologii burżuazyjnej jest świetnie dostosowana do obecnych czasów. Mamy do czynienia z wielką dezorientacją wśród mas co do tego, jak należy oceniać pewne sprawy. Nierzadko jedna i ta sama osoba ma postępowe poglądy, a jednocześnie zajmuje ultrareakcyjne stanowisko w kwestii uchodźców lub w sprawie COVID-19. Jak można wyciągnąć właściwe wnioski z kryzysów społecznych, jeśli to zamieszanie nie zostanie rozwiane?
Trzeba dotrzeć do sedna przyczyn tego ideologicznego zamieszania. Tak zwany ruch «Querdenker»2, który z prawej strony krytykuje zarządzanie kryzysowe administracji Merkel i którego postulaty w dużej mierze pokrywają się z reakcyjnym stanowiskiem kapitalistycznych zrzeszeń Federacji Przemysłu Niemieckiego (BDI) i Konfederacji Niemieckich Związków Pracodawców (BDA), jest typowym przykładem taktyki ideologicznego zaciemniania. „Najważniejsze to być przeciwko rządowi” nie jest postępowym stanowiskiem, jeśli jednocześnie idzie w parze z reakcyjnymi, częściowo faszystowskimi wnioskami. Konieczne jest tu dobrze uzasadnione stanowisko klasy proletariackiej!
Jakie byłoby dobrze uzasadnione stanowisko klasy proletariackiej w kwestii COVID-19?
Stefan Engel: Przede wszystkim potrzebujemy radykalnych środków ochrony zdrowia ludności przed pandemią COVID-19. Rząd Niemiec wie jednak od sześciu tygodni, że znajdujemy się w środku trzeciej fali, która może być bardziej niszczycielska niż dwie poprzednie fale pandemii. Jednak świadomie zaniedbuje on najważniejsze rzeczy, ulegając monopolom i ich nastawieniu na zysk w produkcji przemysłowej. Jeśli już podejmuje środki, to tylko po to, by ograniczyć życie prywatne, prawa i wolności demokratyczne lub środki kosztem mniejszych przedsiębiorstw i restauracji. To, że możliwe jest inne podejście, pokazuje przykład Maharasztry, stanu w Indiach o liczbie ludności około dwukrotnie większej od liczby ludności Niemiec. Tam w połowie kwietnia, po tym jak infekcje osiągnęły poziom około 50.000 dziennie, wprowadzono 14-dniową blokadę całego życia publicznego, w tym produkcji przemysłowej (z wyjątkiem przedsiębiorstw produkujących towary niezbędne do przeżycia).
Po drugie, konieczne jest, aby obciążenia kryzysowe były ponoszone przez monopole, kapitalistów, a nie całkowicie zrzucane na masy ludności. To żart, że monopoliści są teraz przeciwni prawnie obowiązkowym testom w przedsiębiorstwach, ponieważ, jak twierdzą, tworzą one nieracjonalne obciążenia. A co z obciążeniami dla pracowników fizycznych i umysłowych, którzy muszą dalej pracować, jak gdyby nic się nie stało?
Po trzecie, w interesie społeczeństwa leży, aby klasa robotnicza mogła jak najszybciej znów poruszać się bardziej swobodnie, rozwijać swój potencjał, demonstrować, dyskutować i strajkować. Dlatego konieczne jest podjęcie szybkich i skutecznych działań zamiast tego pozornego lockdownu, który ciągnie się od miesięcy i oczywiście nie pomaga. Zasadniczo jego celem jest jedynie zapobieżenie załamaniu się systemu opieki zdrowotnej, z jego ograniczoną liczbą łóżek intensywnej opieki medycznej. Cyniczne jest to, że rząd federalny akceptuje 80.000 ofiar śmiertelnych, co jest oficjalną liczbą, oraz setki tysięcy ludzi cierpiących na COVID-19, tylko po to, aby produkcja przemysłowa – a więc centrum zysków – nie poniosła większych szkód.
Po czwarte, praca partyjna MLPD jest oczywiście również poważnie ograniczona przez pandemię. Trzeba by to szybko przezwyciężyć poprzez radykalną blokadę kosztem zysków i poprzez przyspieszenie tempa szczepień.
Pierwsza część książki wyraźnie koncentruje się na analizie i polemice z antykomunizmem. Dlaczego tak się dzieje?
Stefan Engel: Od czasu otwartego kryzysu reformizmu i nowoczesnego rewizjonizmu, destrukcyjny wpływ drobnomieszczańskiego reformistycznego i drobnomieszczańskiego rewizjonistycznego sposobu myślenia na klasę robotniczą i szerokie masy dramatycznie zmalał. Antykomunizm i jego efekt w postaci drobnomieszczańsko-antykomunistycznego sposobu myślenia wśród mas stał się obecnie główną przeszkodą w rozwoju świadomości klasowej.
Czy nie jest to walka obronna, aby tak szczegółowo zajmować się antykomunizmem?
Stefan Engel: Wcale nie! W książce tej udaje nam się wykazać, że choć antykomunizm wyrządził poważne szkody rewolucyjnemu ruchowi robotniczemu od czasów II wojny światowej, to jednak znajduje się on w utajonym kryzysie. Wielokrotnie zmuszony był dostosować się do nastrojów, aby utrzymać swój wpływ na masy i przeprowadzić taktyczną ofensywę.
Pod koniec II wojny światowej koalicja antyhitlerowska i ówczesny socjalistyczny Związek Radziecki pokonały faszyzm. Doprowadziło to antykomunizm do najgłębszego kryzysu w jego dotychczasowej historii. Nie tylko faszystowska wersja antykomunizmu straciła ogromne poparcie, ale cały porządek kapitalistyczny.
Począwszy od USA, wpływy socjalizmu miały być ograniczane. Rząd Adenauera ożywił jawnie reakcyjny antykomunizm. Mogło to jednak tylko chwilowo utrzymać efekt odstraszający. Dlatego też, oprócz jawnie reakcyjnej odmiany, rządzący rozwinęli demokratycznie przebraną wersję antykomunizmu. Ze swoim „krytycznym” antykomunizmem, filozofowie „szkoły frankfurckiej” byli tego idealnym przykładem. Reprezentowali oni stanowiska krytyczne wobec kapitalizmu – ale jednocześnie wypaczali teorię marksizmu-leninizmu i oczerniali socjalistyczną budowę Związku Radzieckiego w czasach Stalina.
Aby przeciwdziałać skutecznemu budowaniu rewolucyjnej partii robotniczej nowego typu, promowano „Zielonych”. Zniesławiali oni marksistowsko-leninowską koncepcję centralizmu demokratycznego jako „centralizm bez demokracji”, aby uzasadnić swoje zerwanie z „ruchem ML” z lat 70. Ich idealistyczna kontr-koncepcja „demokracji oddolnej” okazała się jednak kompletną porażką, a „Zieloni” przekształcili się w etatystyczną partię monopolistyczną.
Wraz z procesem zjednoczenia Niemiec, powtarzającymi się przejściami do ofensywy robotniczej w latach 80-tych, 90-tych i 2000, rządzący rozwinęli nowoczesny antykomunizm. Udaje on, że jest postępowy, demokratyczny i antyfaszystowski, ale nie jest ani o odrobinę mniej agresywny w swoich niewiarygodnych atakach przeciwko rzekomemu „stalinizmowi” i „maoizmowi”. Stał się on główną metodą w przedsiębiorstwach i związkach zawodowych, mającą na celu izolowanie i tłumienie wpływów MLPD.
Zarówno rząd Schrödera/Fischera, jak i rząd Merkel stosowały system myślenia drobnomieszczańskiego jako podstawową metodę rządzenia. Współczesny antykomunizm jest jego rdzeniem. Z pomocą organizacji pozarządowych (NGO) i partii burżuazyjnych próbowano zjednoczyć ruch robotniczy, wszystkie ruchy społeczne, ruch antyfaszystowski, wojujący ruch kobiecy, walkę o środowisko i walkę przeciwko reakcyjnej polityce rządu wobec uchodźców z drobnomieszczańską mentalnością antykomunistyczną. W ten sposób w ruchach robotniczych, ludowych, młodzieżowych i kobiecych powstała istna zapora przeciwko socjalizmowi naukowemu. Książka krytycznie analizuje te procesy, obnażając jednocześnie fundamentalną słabość antykomunizmu i dostarczając przekonujących argumentów przeciwko niemu.
Czy nie jest sprzecznością mówienie o kryzysie antykomunizmu i jednoczesne uznanie drobnomieszczańskiego, antykomunistycznego sposobu myślenia za główną przeszkodę w rozwoju świadomości klasowej?
Stefan Engel: Oczywiście, ale musimy zrozumieć dialektykę tej sprzeczności. Kryzysy antykomunizmu pokazują, że mimo ciągłych modyfikacji i przeróbek nie jest on w stanie trwale wyprzeć z klasy robotniczej wolnościowej ideologii komunizmu. Antykomunizm nigdy nie wychodzi ze swojej defensywy na dłużej, ponieważ jest on zasadniczo sprzeczny z rzeczywistością, jak również z interesami ogromnej większości szerokich mas.
Równocześnie, im bardziej antykomunizm jest zepchnięty do defensywy, tym bardziej atakuje. Jest to skuteczna broń klasy rządzącej, której nie należy lekceważyć. Swoimi reakcyjnymi ideami chcą zwrócić masy przeciwko socjalizmowi, wyprowadzić je z równowagi i uniemożliwić rozwój rewolucyjnej świadomości. W tym celu podsycane są rozproszone drobnomieszczańskie antykomunistyczne obiekcje wobec komunizmu i podejmowane są próby społecznej izolacji marksistów-leninistów.
Czy książka ta dotyczy tylko kryzysu ideologii burżuazyjnej?
Stefan Engel: Podstawowym zagadnieniem tej książki jest udana walka między ideologią proletariacką i burżuazyjną, między materializmem i idealizmem, między dialektyką i metafizyką.
Punktem kulminacyjnym książki jest omówienie znaczenia Wielkiej Proletariackiej Rewolucji Kulturalnej w Chinach Mao Zedonga. Dziś jednak rozpowszechniane są na ten temat najgorsze historie grozy, aby „udowodnić” rzekomą nieludzkość „maoizmu”.
Idea Wielkiej Proletariackiej Rewolucji Kulturalnej Mao Zedonga była najważniejszym pozytywnym wnioskiem wyciągniętym z walki światopoglądów w starym ruchu komunistycznym i robotniczym. Również w międzynarodowym marksistowsko-leninowskim i robotniczym ruchu nadal istnieje wiele zastrzeżeń wobec proletariackiej rewolucji kulturalnej w Chinach. Konieczne jest prowadzenie ideologicznej pracy perswazyjnej na ten temat. Znaczenie, treść i metody Proletariackiej Rewolucji Kulturalnej są w dużej mierze nieznane, zwłaszcza młodszym członkom MLPD, ale także innych partii rewolucyjnych, którzy dołączyli do ruchu marksistowsko-leninowskiego i klasy robotniczej dopiero w ciągu ostatnich dwóch dekad.
Stosując różne metody perswazji i walki ideologicznej, już za życia Mao Zedonga zapobieżono restauracji kapitalizmu w Chinach, tak jak to miało miejsce w Związku Radzieckim i krajach Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Jeśli chcemy rozwinąć nową ofensywę światopoglądową dla socjalizmu naukowego, musimy koniecznie wyciągnąć z tego wnioski i musimy zrozumieć co oznacza świadomość socjalistyczna w budowie socjalizmu.
Co będzie omówione w innych częściach serii REVOLUTIONÄRER WEG (RW) 36-39?
Stefan Engel: W RW 37 zajmiemy się przede wszystkim nowszymi zjawiskami w ideologii burżuazyjnej, które pojawiły się w okresie reorganizacji produkcji międzynarodowej od lat 90. Obejmuje to badanie różnych metod epistemologicznych, takich jak pragmatyzm czy pozytywizm.
Polemizujemy także z rewizjonistyczną teorią „dżucze” Kim Il Sunga z Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej, z „demokratycznym konfederalizmem” Abdullaha Öcalana i jego antykomunistycznymi przekonaniami, z zawiłymi teoriami drobnomieszczańskiej radykalnej lewicy, z neorewizjonizmem zwłaszcza dzisiejszego KC Chin i Xi Jinpinga, z trockizmem i postmodernizmem. Oczywiście, mamy też do czynienia z nowszym rozwojem ideologii faszystowskiej, z różnymi odmianami neofaszyzmu. Jeden z rozdziałów poświęcony jest teoriom spiskowym, które odgrywają dziś główną rolę w ideologicznym zamęcie i neofaszystowskim wpływie na masy.
W RW 38 zajmiemy się przede wszystkim kryzysem ideologii burżuazyjnej w burżuazyjnej nauce i kulturze. Krytyce poddana zostanie również religia w jej najróżniejszych odmianach oraz jej współczesna rola społeczna.
RW 39 musi wyciągnąć kompleksowe wnioski w celach walki światopoglądowej. Ta część opiera się na ustaleniach RW 26 dotyczących kwestii sposobu myślenia w ruchu robotniczym. Jednocześnie podsumowuje postęp wiedzy na temat doktryny sposobu myślenia w ciągu 25 lat teorii i praktyki rewolucyjnej pracy partyjnej. Analizuje również dalszy rozwój systemu drobnomieszczańskiego sposobu myślenia i jego negatywne skutki dla rozwoju świadomości klasowej, walki klasowej, przygotowania międzynarodowej rewolucji socjalistycznej i budowy socjalizmu.
Między Revolutionärer Weg, nr 35, poświęconym walce z grożącą globalną katastrofą ekologiczną, a publikacją nr 36 upłynęło stosunkowo dużo czasu. Co było tego powodem?
Stefan Engel: Pomiędzy wydaniem tych dwóch numerów REVOLUTIONÄREN WEG minęło właściwie siedem lat. Miało to różne przyczyny. Po pierwsze, jest to ogromna praca, która bada wielopłaszczyznowe wątki wpływu mentalności drobnomieszczańskiej i ideologii burżuazyjnej na dzisiejsze masy. Komitet Centralny i prawie 50 współpracowników pracowało nad tym przez lata. Konieczne było jednak również uporanie się z ukrytym wśród współpracowników wyparciem aspektu światopoglądowego. Taka tendencja do wypierania aspektu światopoglądowego istnieje w całej partii. Ze strategicznego punktu widzenia nie jest to pozbawione niebezpieczeństw. Przecież w starym ruchu komunistycznym doprowadziło to do rewizjonistycznej degeneracji wszystkich dawniej socjalistycznych krajów i dużej części starego międzynarodowego ruchu komunistycznego.
Wcześniejsza publikacja poszczególnych numerów ma na celu przede wszystkim propagowanie ideowo-politycznej strony działalności naszej partii, a zwłaszcza pracy z organem teoretycznym MLPD, REVOLUTIONÄRER WEG, oraz zasadnicze ukierunkowanie walki z antykomunizmem i drobnomieszczańsko-antykomunistycznym sposobem myślenia. Książka zawiera również wskazówki, jak ruch rewolucyjny i robotniczy może radzić sobie z antykomunizmem, a konkretnie stanowi ważną podstawę dla ruchu „Nie daj antykomunizmowi żadnych szans!”.
Wraz z czterema książkami o kryzysie ideologii burżuazyjnej, praca teoretyczna z pewnością nie zostanie zakończona.
Stefan Engel: Nie! Jednakże, relatywnie rzecz biorąc, dalszy rozwój i konkretyzacja naszej linii ideologiczno-politycznej od czasu reorganizacji produkcji międzynarodowej, która przyniosła zasadnicze zmiany w imperialistycznym systemie światowym i pociągnęła za sobą zmiany w naszej proletariackiej strategii i taktyce, jest zakończona.
Ponadto pracujemy już nad numerem organu teoretycznego poświęconym nowym przejawom w imperialistycznym systemie światowym. Dotyczy to dalszych nowych zmian w ekonomicznych podstawach imperializmu wykraczające poza nr 29-35, ogólnego rozwoju prawicowych rządów i partii krajów imperialistycznych, pojawienia się nowych krajów imperialistycznych, znaczenia digitalizacji dla rozwoju sił wytwórczych itd. Ponadto równolegle pracujemy nad książką zatytułowaną „Biograficzne refleksje MLPD na temat Stalina”, która stanowi uzupełnienie tomów „Kryzys ideologii burżuazyjnej” i „Doktryna sposobu myślenia”.
W tym roku mija 30 lat od chwili, gdy przejąłeś redakcję organu teoretycznego REVOLUTIONÄRER WEG od Willi Dickhuta, który wcześniej kierował redakcją przez 22 lata. Jaki jest twój bilans?
Stefan Engel: Willi Dickhut w sposób wszechstronny stworzył ideologiczno-polityczne podstawy dla rewolucyjnej partii robotniczej nowego typu. Był to najważniejszy warunek założenia MLPD w 1982 roku. System organów teoretycznych, nr 1 do 24, obejmuje konkretyzację marksizmu-leninizmu dla okresu po II wojnie światowej, a w szczególności dla Niemiec, w ekonomii politycznej, strategii i taktyce proletariackiej oraz materializmie dialektycznym i historycznym.
Zespół redakcyjny pod moim kierownictwem miał za zadanie przeanalizować na tej ogólnej podstawie, w sposób wszechstronny, reorganizację produkcji międzynarodowej i wyciągnąć z tego wnioski dla budowy partii, walki klasowej i przygotowania międzynarodowej rewolucji socjalistycznej. Wytyczną dla tej pracy była doktryna sposobu myślenia, która pozwalała nam podchodzić do wszystkich zagadnień teorii i praktyki pracy rewolucyjnej przy pomocy świadomego stosowania metody dialektycznej. Mieliśmy też do czynienia z problemami wymagającymi zasadniczego wyjaśnienia z punktu widzenia marksizmu, takimi jak wyzwolenie kobiet czy walka o ochronę środowiska naturalnego.
Zawsze stajemy przed nowymi zadaniami pracy teoretycznej, ponieważ w społeczeństwie i w międzynarodowym ruchu marksistowsko-leninowskim oraz w ruchu klasy robotniczej stale pojawiają się nowe pytania praktyczne i teoretyczne, na które należy udzielić teoretycznej odpowiedzi.
Redakcja Revolutionärer Weg wyróżnia się dziś przede wszystkim zbiorową pracą teoretyczną na bazie proletariackiego sposobu myślenia. Dziś i w przyszłości kompleksowe problemy teoretyczne nie mogą już być rozwiązane w żaden inny sposób.
Dziękujemy i gratulujemy 30 lat kierowania zespołem redakcyjnym REVOLUTIONÄRER WEG!
Tłumaczenie za: https://www.mlpd.de/english/2021/intensify-the-ideological-struggle
Przypisy:
1[od tłumacza: książka została wydana 29.04.2021. Niebawem ukaże się jej wydanie anglojęzyczne]
2[od tłumacza: Skrajnie prawicowe ugrupowanie znane przede wszystkim z protestów przeciwko rządowej polityce związanej z COVID-19; stosujące taktykę tzw. frontu krzyżowego w postaci rzekomej wolności ideologicznej (bezideowości), braku podziału na prawicę i lewicę w celu przyciągnięcia klasy robotniczej i innych postępowych osób na swoją stronę. Więcej w: https://www.mlpd.de/english/2021/gabi-fechtner-speaks-out-clearly-a-clear-dividing-line-must-be-drawn-to-the-fascist-querdenker-movement]