Zaprezentowana tutaj praca «Komunizm kontra oportunizm: Studium rewizji marksizmu w Ruchu Komunistycznym Kanady» nie jest na pewno pracą szalenie zajmującą z polskiej perspektywy. Co może nam przekazać bardzo dokładny tekst ściśle teoretyczny, który krok po kroku, cytat po cytacie obnaża kolejne błędy w działaniu kanadyjskiego ruchu komunistycznego? Jeśli przeczytać go wprost i mechanicznie przenieść na polską rzeczywistość?
Niewiele, mało kto pamięta dziś figury takie jak Browder, Foster czy właśnie McKean. Z tego powodu właśnie do pracy zostaje dodany aneks – słynny «List Duclosa», którego pełna nazwa brzmi «O rozwiązaniu Komunistycznej Partii USA». Stanowi on skuteczny skrót wydarzeń w okresie lat ’40, który pozwoli czytelnikowi poznać kontekst książki McKeana.
Ale nie odpowiedzieliśmy sobie na pytanie, po co czytać literaturę tak suchą? Bo McKean wyjawia nam podobne problemy ruchu komunistycznego Kanady i USA, które dotyczą głównie oportunistycznej linii przyjętej przez partie w obu tych państwach po Konferencji teherańskiej. W skrócie, doszło do tego, że (w przypadku USA) oportunistyczna linia Browdera skutecznie rozwiązała CPUSA oraz zepchnęła ją na tor służalczości i wyciszania konfliktu klasowego w obliczu agresji hitlerowskiej. Browder argumentował tutaj, że w obliczu wojny masom USA potrzebna jest jedność narodowa z drobną burżuazją, a nawet burżuazją w ogóle. Uważamy, za szczególnie interesujące to, w jaki sposób Browder bronił się przed zarzutami o rewizję marksizmu.
Marksizm nigdy nie był serią dogmatów i formuł; nigdy nie był to katalog zakazów wymieniający rzeczy, których nie wolno nam robić bez względu na nowe wydarzenia i nowe sytuacje; nie mówi nam, że czegoś nie da się zrobić; mówi nam, jak robić to, co trzeba zrobić, to, co historia uznała za konieczne i nieodzowne zadania. Marksizm jest teorią czynów, a nie zakazów.
Czy my skądś tego nie znamy? Okres drugiej międzynarodówki wysuwa się na czoło. Czy Bernstein nie ogłosił tego samego? Czy nie słyszymy raz po raz o potrzebie «nowego marksizmu», «powrotu do Marksa» współcześnie? Ktoś kiedyś wspomniał, że historia dzieje się dwukrotnie, raz jako tragedia, następnym razem jako farsa. Dlatego właśnie tekst książki «Komunizm kontra oportunizm: Studium rewizji marksizmu w Ruchu Komunistycznym Kanady» McKeana jest tak ważny. Będzie miał bezpośredni wpływ na nasza praktykę. Pozwoli nam zauważyć lepiej pewne mechanizmy w działaniu oportunizmu w organizacji, nauczyć się ich na przykładzie historycznym.